Zarząd sukcesyjny to trwałość jednoosobowych działalności gospodarczych

W artykule poruszona jest kwestia zabezpieczenia osób prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze na wypadek ich śmierci.

Śmierć osoby prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą nie musi oznaczać końca przedsiębiorstwa. W oparciu o przepisy ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw możliwe jest bowiem ustalenie zasad, na podstawie których przedsiębiorstwo zostanie przekazane spadkobiorcom. Regulacje pozwalają także na ustanowienie w okresie przejściowym zarządu sukcesyjnego.

Czym jest zarząd sukcesyjny?

Zarząd sukcesyjny to nic innego jak forma tymczasowego kierowania przedsiębiorstwem, po śmierci przedsiębiorcy. Bez wątpienia daje następcom prawnym czas na podjęcie kluczowych decyzji, czy chcą kontynuować działalność po śmierci przedsiębiorcy na własny rachunek, a może zamknąć działalność.

Zarządca sukcesyjny to odpowiednik znanego nam zarządu w spółkach kapitałowych, który jest odpowiedzialny między innymi za:

• dokonywanie czynności zwykłego zarządu w sprawach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku.
• dokonywanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu może dokonać za zgodą wszystkich właścicieli przedsiębiorstwa w spadku, a w przypadku braku takiej zgody – za zezwoleniem sądu,
• prowadzenie przedsiębiorstwa w spadku oraz do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku.

Zarządca sukcesyjny działa w imieniu własnym, jednakże na rachunek właścicieli przedsiębiorstwa w spadku.

Jak ustanowić zarządcę sukcesyjnego?

Przedsiębiorca za życia może powołać zarządcę sukcesyjnego poprzez wskazanie określonej osoby do pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego albo zastrzec, że z chwilą jego śmierci wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym.

Do powołania zarządcy sukcesyjnego konieczne jest:

• oświadczenie przedsiębiorcy o powołaniu zarządcy sukcesyjnego, które musi zostać sporządzone w formie pisemnej,
• zgoda osoby powołanej na zarządcę sukcesyjnego na pełnienie tej funkcji. Ta również musi być sporządzona w formie pisemnej,
• zgłoszenie (wpis) zarządcy do CEIDG.

Jeżeli przedsiębiorca nie ustanowił zarządcy sukcesyjnego albo nie złożył wniosku o wpis do CEIDG zarządcy sukcesyjnego, po śmierci przedsiębiorcy zarząd sukcesyjny może zostać ustanowiony w terminie dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy przez:

• małżonka przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku
• spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek
• spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku.

Do powołania zarządcy sukcesyjnego wymagana jest zgoda osób, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 85/100.

Powołanie zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy i inne związane z tym oświadczenia należy składać przed notariuszem. Inaczej będą nieważne!

W tym przypadku, zgłoszenia do CEIDG dokonuje notariusz. Rejestruje akt notarialny w Rejestrze Zarządców Sukcesyjnych przedsiębiorstw osób fizycznych, który jest prowadzony w ramach Systemu Rejestrów Notarialnych. Ta informacja jest następnie bezpośrednio przekazywana przez System Rejestrów Notarialnych do CEIDG.

Kto może być zarządcą sukcesyjnym?

Na zarządcę sukcesyjnego może być tylko i wyłącznie osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych.

Zarządcą sukcesyjnym nie może zostać osoba, wobec której prawomocnie orzeczono:

• zakaz prowadzenia działalności gospodarczej,
• środek karny albo środek zabezpieczający w postaci zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wykonywanej przez przedsiębiorcę, lub działalności gospodarczej w zakresie zarządu majątkiem.

Funkcję zarządcy sukcesyjnego w jednym czasie może pełnić tylko jedna osoba.

Przedsiębiorca może jednak powołać zarządcę „dublera”, na wypadek, gdyby zarządca sukcesyjny powołany w pierwszej kolejności zrezygnował z pełnienia tej funkcji albo nie mógł jej pełnić z powodu śmierci, ograniczenia lub utraty zdolności do czynności prawnych, odwołania go przez przedsiębiorcę albo uprawomocnienia się orzeczenia o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej lub działalności gospodarczej w zakresie zarządu majątkiem.

Dane zarządcy „dublera” są zgłaszane i wpisywane do CEiDG.

Ile trwa zarząd sukcesyjny?

Zasadniczo zarząd sukcesyjny wygasa w terminie 2 lat od dnia śmierci przedsiębiorcy, jednakże z ważnych powodów sąd może przedłużyć ten okres, na czas nie dłuższy niż 5 lat.