Wielu z kredytobiorców frankowych wciąż waha się z podjęciem decyzji w przedmiocie wytoczenia bankowi powództwa. Z naszych doświadczeń wynika, że jednym z powodów odwlekania tej decyzji jest brak wiedzy co do podstawowych pojęć i mechanizmów. Mając na względzie jak cenna jest w dzisiejszych czasach rzetelna informacja i świadomość po stronie konsumenta, nasza Kancelaria postanowiła stworzyć cykl artykułów poruszających najczęściej pojawiające się kwestie, jak też odpowiadających na najczęściej padające z ust kredytobiorców pytania.
Coraz wyraźniej oznacza się linia orzecznicza stwierdzająca, iż umowy kredytowe powiązane z walutą zawierają w swojej treści niedozwolone (abuzywne) postanowienia umowne. Twierdzenie to jeszcze kilka lat temu było zupełnie odosobnione, dziś już nie powinno budzić niczyich wątpliwości. Faktem jest, że większość umów kredytowych odnoszących się do waluty obcej (najczęściej franka szwajcarskiego, ale problem dotyczy też innych walut) obarczona jest szeregiem wadliwości, stąd w naszej ocenie warto jest podjąć stosowne kroki dla zabezpieczenia swojej przyszłości i ochrony własnych interesów.
Czym właściwie jest niedozwolone postanowienie umowne? Co oznacza abuzywność takiego postanowienia?
Jak wskazuje wprost art. 385 [1] § 1 kodeksu cywilnego postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
W świetle przywołanej powyżej regulacji postanowieniem niedozwolonym jest klauzula pochodząca z wzorca umownego (np. regulaminu czy ogólnych warunków umowy) kształtująca prawa i obowiązki konsumenta w sposób niezgodny, tj. sprzeczny z dobrymi obyczajami jak również rażąco naruszająca jego interesy.
W sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszają interesy konsumenta są postanowienia umowne godzące w równowagę kontraktową stron, a także te które zmierzają do wprowadzenia konsumenta w błąd, wykorzystując jego zaufanie oraz brak wiedzy. Abuzywność odnosi się także do dobrych obyczajów uczciwości czy wreszcie lojalnych i rzetelnych działań stron. Przyjmuje się ponadto, że w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszają interesy konsumenta takie postanowienia umowne, które prowadzą do rażącej dysproporcji praw i obowiązków umownych na niekorzyść konsumenta.
W sprawach frankowych niedozwolonymi postanowieniami umownymi są m.in. klauzule waloryzacyjne czy też dotyczące ubezpieczeń (np. ubezpieczenie niskiego wkładu własnego – UNWW).
Jaki jest skutek stwierdzenia abuzywności? W świetle konstrukcji przepisów o niedozwolonym charakterze postanowień umownych, konsekwencją stwierdzenia abuzywności postanowienia (wprowadzoną wprost przez ustawodawcę) jest brak związania konsumenta daną klauzulą z mocy prawa. W sprawach frankowych, uznanie zatem przez sąd argumentacji kredytobiorcy dotyczącej np. niedozwolonego charakteru postanowienia o indeksacji kwoty kredytu do franka szwajcarskiego prowadzić musi do niezwiązania (bezskuteczności) tego postanowienia, a zatem w tej sytuacji umowa kredytu, o ile bez takiego postanowienia w ogóle możliwe jest jej wykonanie, jest wyrażona w walucie polskiej bez waloryzacji do waluty obcej, czyli w wielkim skrócie powinna być realizowana bez mechanizmu indeksacji.
RYBOXX DESIGN - Robert Ryba